R en R's video: De uil zat in de olmen

De uil zat in de olmen is een oud volksliedje. Het is eigenlijk een canon Olm is synoniem met Iep. Olm komt uit het latijn (Ulmus), Dat in het liedje voor olm gekozen is zal wegens het rijm zijn: medeklinkerrijm. De uil zat in de iepen, dat loopt niet lekker. De koekoek staat wereldwijd bekend om zijn roep, nagebootst door klokken en componisten Bijna iedereen is wel vertrouwd met het opmerkelijke gedrag van de koekoek. Deze vogel besteedt de zorg voor zijn jongen uit. Het vrouwtje legt haar ei in het nest van een andere vogel – bijvoorbeeld de kleine karekiet – en die vogel brengt de koekoek vervolgens groot. Dat klinkt allemaal heel gezellig, maar dat gaat wel ten koste van de eigen jongen van de kleine karekiet. Die jongen worden namelijk door de koekoek uit het nest gekieperd. Een vrouwtjes koekoek specialiseert zich op een bepaalde vogelsoort of -familie. Zo zijn er 'heggenmus-koekoeken' en 'karekiet-koekoeken'. De eieren lijken sterk op die van de waardvogel. De koekoek heeft het moeilijk. In heel West-Europa zijn we in enkele tientallen jaren misschien wel de helft van de koekoeken kwijtgeraakt. Gaat het in een gebied juist goed met de koekoek, dan is dat dus een positief signaal voor de kwaliteit van leefomgeving. Wie de roep van de koekoek in de buurt van zijn woonplaats hoort mag zich dus dubbel gelukkig prijzen Koekoek zijn, vooral in combinatie met helemaal (‘hij is helemaal koekoek’) Het wordt nog wel als een anglicisme ervaren Koekoek zijn is een vertaling van de Engelse uitdrukking to be cuckoo. Volgens de Engels-Nederlandse Van Dale betekent het bijvoeglijk naamwoord cuckoo achterlijk, maf, niet goed snik. Het Nederlands heeft nog veel woorden voor gek, dwaas, zot zijn: bezopen, daaps, dol, kierewier, knots, krankjorum, lijp, mal, mesjogge, stapelgek. Uit historisch oogpunt zou dat ook niet zo gek zijn. Koekoek heeft diverse figuurlijke betekenissen. Zoals ‘iemand die vreemdgaat’ maar ook ‘bedrogen echtgenoot’, een betekenis die berust op het verschijnsel dat de koekoek er een gewoonte van maakt haar eieren in het nest van een andere vogel te leggen. Gemaakt door Lemniscaat en Jesse Goosens Voor meer volksliederen: https://liedjesuitnederland.nl/